یادداشتی بر فیلم مهمان داریم

مهمان داریم یک فیلم انتقادی با موضوع دفاع مقدس است که هنرمندانی همچون پرویز پرستویی ، بهروز شعیبی و ... با هدایت و کارگردانی محمد مهدی عسگرپور در آن به ایفای نقش پرداخته اند . فیلمی قابل تامل که هرچند در خط سیر داستانی اش ضعفی آشکار مشاهده می شود اما گویا به روی پرده رفته است تا تلنگرهایی را متوجه مخاطب خویش سازد .

مهمان داریم تنها گوشه ای از حکایت های حقیقت داری ست که در این روزهای سراسر غفلت از دیدنش که هیچ حتی از شنیدنش نیز محروم مانده ایم . فیلم عسگرپور حکایت تلخ و شیرین یک خانواده ای است که سه نفر از فرزندان آن ، شهید و تنها پسر بازمانده ی از جنگ تحمیلی این خانواده نیز به مقام جانبازی نائل گشته است و در آسایشگاه جانبازان به سر می برد و پدر و مادر سالخورده ی او با همه ی سختی ها و دردسرهای یک قطع نخاعی تلاش میکنند او را به منزل بیاورند و از وی مراقبت کنند و این تازه آغاز تنبه گرایی کارگردان است .

 داستان در یک خانه ای حکایت می شود که هر چند به قول مادر خانه شبیه به خرابه های شام است ولی پیشتر از تبدیل شدن به یک مخروبه در بطن خود دارای خاطرات و تاریخی است که هرچند در قالب یک خانواده شش نفری به نمایش در آمده است اما تماما متعلق به یک ملت و جامعه است که بایستی خود را با آن بشناسد و به دیگران معرفی سازد .

کارگردان مهمان داریم شاید از نظر برخورد و نقد نقادان در آینده در مورد خط داستانی فیلمش خود را از پیش آماده کرده باشد اما باور نگارنده بر این است که گویا تمام تلاش عسگرپور در این اثر بر آن بوده تا مخاطب خود را بیشتر متوجه ی یکی از واقعیت های این جامعه کند که گاه و بی گاه مورد هجمه ی روشنفکران قرار می گیرد به همین خاطر از اصول اولیه و رایج فیلمنامه نویسی که یک امتیاز منفی محسوب می شود عدول کرده است . نشانه هایی هم که در سراسر فیلم به تصویر کشیده شده است شاهد مدعای خوبی است تا دغدغه ی پیشنهادکننده ی طرح و کارگردان فیلم مشخص گردد .

یکی از واقعیت های بعد از انقلاب اسلامی هشت سال جنگ تحمیلی ست که هرکس به اندازه ی فهم و درک و از پنجره ی نگاه خویش بدان می نگرد . فیلم در واقع پاسخ شفاف و روشنی ست به القائات غلطی که برخی از سینماگران در سال های اخیر در جامعه رواج داده و رفتن رزمندگان به جبهه را به اجبار و اکراه نشان داده اند .

فیلم عسگرپور را می توان فیلمی پر از نشانه های قابل تامل نامید چرا که در کنار فیلمبرداری و میزانسن قابل قبولش دارای واگویه هایی با زبان تصویر است که کارگردان سعی کرده است از تمامی هنر خود استفاده کند تا منظور خود را با ایجاد ارتباط بین تصاویر به نمایش درآورد اما اینکه چقدر مخاطب به مطلب پی ببرد به تیزبینی و هوشمندی خودش نیز بستگی دارد .

فیلم را به جد می توان جزو فیلم های انتقادی با موج آرام و لطیف دانست که کارگردان با همه ی انتقاداتی که دارد اما پرخاش نمی کند ، متهم سازی نمی کند ، خانواده و اعضای آن را متزلزل نشان نمی دهد ، توهین نمی کند ، دروغ سازی و دروغ پراکنی نمی کند و در فیلم روح خیانت نمی دمد . به عنوان مثال در بخشی از فیلم وقتی جانباز داستان (بهروز شعیبی) به خاطر سختی های چندساله مجروحیت و غم از دست دادن همرزم جانبازش و سوءاستفاده هایی که از جانبازان کرده اند با پس زدن دست مادرش از خوردن قرص امتناع می کند مورد نوازش دست (سیلی) پدرش قرار می گیرد و پاسخش را با جدیت یک پدر مهربان و تمام عیار می دهد و می گوید : مگر کسی شما را مجبور کرده بود که به جبهه بروید ؟! . سکانسی که در آن پرخاش و توهین دیده نمی شود و حتی وقتی در عالم رویا دو پسر شهید دیگرش (عباس و حسین) به خانه بازگشته اند خطاب به پدر خود می گویند : هوس پس گردنی های پدرمان را کرده ایم . با همه ی اینها پسرها به پدر توهین نمی کنند و در مقابل پدر هم از سیلی که به نیت بیداری به صورت پسرش زده است احساس شرمندگی می کند .

غالب داستان فیلم در خانه ی کلنگی ای اتفاق می افتد که به خاطر عملیات عمرانی در زمین هم جوارش به بنای خانه ی اصلی فیلم اثر می گذارد . عملیات عمرانی که در شب اتفاق می افتد و همه می دانیم که شب ، زمان استراحت است . می توان نمایش این عملیات عمرانی را نشانه ای از تغییر و تحولات عصر کنونی دانست که با پا به عرصه گذاشتن در زندگی افراد موجبات تضعیف و گاه تخریب سنت ها می شود و هرچند آسایش را برای آدم امروزی فراهم می سازد اما به هیچ وجه ضامن آرامش انسان ها نیست و این را در تضاد نماد تمدن بشری با فطرت آدمی بایدجست که تاثیر صدای بیل مکانیکی بر روان جانباز قطع نخاعی (بهروز شعیبی) آن را به خوبی نشان می دهد .

فیلم مهمان داریم با همه ی نقاط ضعفی که می توانسته داشته باشد یادآور یک خانواده ی ایرانی با هویت است که شانیتش را درب و دیوار تعیین نمی کند بلکه این باورها و ارزش ها هستند که بدو اصالت وجود بخشیده اند .

روایت داستان خانواده ی توانا بر اساس غفلت ها و باورها شکل گرفته است . باورهایی که به مرور زمان یا مورد تغافل و یا در معرض فراموشی سپرده شده است و تنها با نگاه به گذشته می توان به هویت اصیل آدمی بازگشت . چنانچه یک انسان دنیا دیده با دیدن تصاویر مربوط به دوران کودکی و جوانی اش بسیار متاثر می شود و حال جای خود دارد مرور اعتقاداتی که در رفتار گذشته و آینده ی یک ملت تاثیرگذار بوده و هست .

مهمان داریم با تمام مشخصه های مثبت و منفی خود فیلمی ست با متانت و طبعی لطیف که مخاطب خویش را آزار نمی دهد بلکه او را متذکر می سازد تا گذشته را فراموش نکند و آینده را نیز از دست ندهد . گذشته ای که سراسر تجربه های گران بهاست و آینده ای که پرچمش رو به افق امید در اهتزاز است ... . و چه خوب می شد اگر در این دنیای فریبنده به همه چیز به چشم بیداری می نگریستیم .

 انتشار در خبرنامه دانشجویان ایران